Connections
`Red`
related link
De Strip - Westwijk

 
`Red`, Wapke Feenstra (ENG / NL)
published in `De Strip`, editors Maartje Berendsen & Jeanne van Heeswijk, Veenman Publishers, Rotterdam 2004

As we sit on a terrace resting after installing an exhibition, I ask my artist colleagues when they were impressed by contemporary or modern visual art for the very first time. As everyone came from a different country or background before long a heated discussion was underway about the place and importance of art in ones upbringing. That art, despite all critical lamentation, has an obvious value within our current way of life: this seemed a fact right there on that terrace. What is the core of this value? We don`t know. That afternoon assorted stories from our youth drifted around the table. I was particularly fascinated by the tales about people who were involved with art from a very young age. This is exotic to me as it wasn`t until I was sixteen that I had seen a modern art space from inside and out.
Even so, it doesn`t matter who was touched when, where and why. Talking about the first time means a jovial discussion full of passion. Red is a good colour for such a first encounter.

The opening
On May 23, 2002 at 4 pm, De Strip with a red pancake on her façade and devoid of identity, waited for her public. She had had an extreme make-over and was ready for action.
Chris Dercon, at the time still Director of Museum Boijmans van Beuningen, was busy looking at the results. Apparently he wanted to change his speech slightly after seeing what he did, as all of a sudden he asked me what was to happen behind the red façade. No one knew however at that time.
"I believe the idea is to organise a programme for the next one and a half years," I said vaguely. It would seem he realised that this was a large task and so he summoned the public to contact the museum with proposals for the programme of his annex; although heart warming the summons sounded at the same time as a cry of distress. It was clear that afternoon that you needed each other in such a place. The warmth that red can radiate is not always its first message; red provokes and sometimes frightens. Start a relationship with De Strip? You need courage for that.

The correction
Stop, whoa! The red stripe acts like old fashioned marking pen. Is setting up a temporary art institution in a location where it would not normally be planned not being pedantic? Acting as a better city planner? Pretending to be a better cultural worker? Or is there a working rogue who, more than anyone else wants the best for humanity?
No! De Strip does draw an important red corrective line, but on a complete other terrain: namely the value of cultural production. By bringing a range of activities to this neighbourhood: from art production to art collection, from registering ones own observations to taking in some one else`s observations, a situation transpires that functions in a unique way. Even though there are clear differences in levels of quality, everything is dealt with equally. Whether expert or not, one can see for example an unusual friction between the clay pieces that were created at the Mama clay project and the ceramic pieces from the Museum Boijmans van Beuningen collection. At De Strip, both contributions are presented as equal, which proved to be just as genuine as the marketable economic value of the exhibited art. As a visitor to De Strip it is impossible not to take in the red line as one entity. In addition to this, De Strip as a whole is very different to its environment. Consequently, the cohesion within De Strip is stronger than the internal differences. As such, it is one thick red corrective line encompassing even a double correction; these activities almost never occur literally in the same space and above all, this level doesn`t usually appear in a suburb such as Westwijk.

What is worse?
Some people may have been annoyed by the word `level` in the last sentence. After all, by using it I acknowledge a hierarchy of quality. Unfortunately not all neighbourhood art interventions are of quality. With experiments that is often part of the search. The intention to strive for quality not only in concept but also in implantation is I believe part of the identity of De Strip. Obviously a lot of effort has been made to attract (inter)national `top acts` within the given possibilities and budgets. The notion behind this is the belief that the people here deserve the best. Seeing as, what`s worse, it is often thought that the people of Westwijk would never understand quality art. In practice this is confirmed when you let people choose haphazardly. Luckily, in setting up De Strip the question was not asked: "Dear people of Westwijk, what kind of art would you like in your neighbourhood? Write it down and we will order what appears on your lists the most?" De Strip is no democratic monster. It is a temporary institute, enlivened by contemporary art ideas concerning production, presentation and participation. As such, it has been set up from top down at first and is not made to measure. As Jeanne van Heeswijk had already started the Westwijk project `Until we meet again` in 1995, I see this as a conscious decision.
I once called De Strip "an oversized cake at a child`s birthday party". This annoyed her somewhat. With this comment I wanted to say something about the unusual match; unusual because of the chosen size of this festive contribution. And `unusual` obviously goes with De Strip. New insights surface through displacement: the idea of correction, mentioned earlier, plays a role in this. And clearly yet consciously an absence is cultivated through its unavoidable departure. I also see a discrepancy in cultural contributions in other, similar neighbourhoods. Meanwhile, De Strip`s contributions can function as a kind of model home for other neighbourhoods that one uses as inspiration and will never own. Even so, De Strip can be an eye opener for those who take it on. As it is not a utopian but a practical model. De Strip has brought a shot of quality art into Westwijk. The fact that not everyone was waiting for such input is not such a bad thing. What`s worse is that people say because it must go again, it has been of no use. Just as if the experiences of all the people who visited De Strip and the endeavours of all the children who took part in workshops will also disappear when everything is packed up and the architecture has gone. Not only the visitors to De Strip but also the effects of art are thus being underestimated. This annoys me.

Rosy cheeks
The first time I saw art was in a museum in The Hague. It was the Gemeentemuseum and the Mondriaans were so beautiful I was moved. I stood with rosy red cheeks in front of the works. There was nothing for me to understand. Leave be the explanation about how the tree became increasingly abstract. This was exciting and magnificent and it looked like Friesland and for that moment it was mine. According to customary notions I needed a lot of explanation. After our visit to the Mondriaans we were taken in a bus by our teachers to the Panorama Mesdag (a cylindrical painting more than 14 meters high and 120 meters in circumference depicting the sea, dunes and a village in Scheveningen) as a form of light entertainment. There was a distinctive assumption that we would find this more beautiful and also a lot less explanation took place. Later, on the beach the Panorama was referred to. A piece of advice: do not decide for teenagers from Friesland what they should or should not find beautiful and what they can understand. Do not decide that for anyone. Offer everyone as much quality as possible and allow people to experience art in many places; mediate when necessary with explanation and most of all, do not underestimate the effect of art! Let us hope we will come across many people from Westwijk who will remember how they, rosy cheeked, stood in front of artwork, made a video, sat in on a lecture and how they sometimes found it all a bit strange, but also exciting because they recognised something of themselves and the environment that they live in.
This seems like a nice ending with so many rosy cheeks, but to be honest I don`t think that masses of people will have experienced this phenomenon. For some, the bright red Strip that in the first instance may have appeared ostentatious will have become a warm memory that will continue to glow. For others the red never became warm and remained strange and frightening.
An unusual side effect in contemporary art could be that all kinds of rosy cheeked art connoisseurs will forage around in suburbs looking for red façades to courageously enter.

NL
ROOD

De eerste keer
Terwijl we op een terras zitten bij te komen na de opbouw van een tentoonstelling vraag ik mijn collega-kunstenaars wat voor hun het eerste moment was waarop ze onder de indruk raakten van hedendaagse of moderne kunst. Omdat iedereen uit een ander land of een ander milieu komt, is er al snel een geanimeerd gesprek over de waarde en de plaats die kunst in je opvoeding kan innemen. Dat kunst ondanks alle kritische klaagzangen een onmiskenbare waarde heeft in ons huidige bestaan, lijkt daar op dat terras vast te staan. Wat de kern van deze waarde is? Dat weten we niet. Er zwerven die middag verschillende jeugdverhalen over de tafel. Mij fascineren vooral de verhalen van mensen die al op jonge leeftijd midden in de moderne kunst zaten. Voor mij is dat exotisch, omdat ik pas op mijn zestiende voor het eerst een ruimte voor moderne kunst van binnen en van buiten zag.
Toch maakt het niet uit wie, wanneer, waar werd geraakt, en waarom. Het praten over de eerste keer is een vrolijk gesprek met veel passie. Rood is een goede kleur voor zo’n eerste ontmoeting.

De opening
Op 17 mei 2002 om 15.00 uur stond De Strip met rode pancake op de gevel en nog zonder identiteit te wachten op haar publiek. Ze had een extreme make-over gehad en was er klaar voor.
Chris Dercon, destijds nog directeur van het Museum Boijmans van Beuningen, was druk in de weer om te kijken hoe het was geworden. Blijkbaar wou hij door wat hij zag zijn toespraak aanpassen, want hij schoot me ineens aan en vroeg wat er allemaal achter die rode gevel zou gaan gebeuren. Ja, dat wist niemand op dat moment.
“Een programma van anderhalf jaar is de bedoeling, geloof ik”, zei ik vaag. Hij besefte blijkbaar dat dit een hele opgave was en zijn oproep aan het publiek om naar het museum te bellen en voorstellen te doen voor het programma van zijn dependance was hartverwarmend en klonk tevens als een noodkreet. Je hebt elkaar nodig op zo’n plek, dat was duidelijk die middag. De warmte die rood kan uitstralen is niet altijd haar eerste boodschap; rood daagt uit en schrikt soms af. Een relatie met De Strip? Daar is moed voor nodig.

De correctie
Stop, ho! De rode streep werkt als een ouderwetse correctiestift. Is een tijdelijke kunstinstelling opzetten op een plek waar dat normaliter niet zou worden gepland niet een vorm van betweterigheid? De betere stadsplanner willen spelen? De betere cultureel werker willen uithangen? Of is er een rooie rakker aan het werk die het beter met de mensheid voor heeft dan ieder ander?
Nee! Er wordt met De Strip wel een belangrijke rode correctiestreep getrokken, maar juist op een heel ander terrein: namelijk op het vlak van de waarde van culturele productie. Door dit brede aanbod naar deze wijk te halen: van kunstproductie tot kunstverzameling, van eigen waarnemingen registreren tot andermans waarneming tot je nemen, is er een situatie ontstaan die een unieke werking heeft. Hoewel er duidelijk verschillende kwaliteitsniveaus zijn, komt alles op een gelijkwaardig niveau aan de orde. Zo is er bijvoorbeeld - voor zowel kenners als niet-kenners - een vreemde wrijving te zien tussen de kleitafel bij Mama en de stukken keramiek uit de kunstverzameling van museum Boijmans van Beuningen. Ze zijn op De Strip in het aanbod gelijkwaardig en dat blijkt dan even reëel als de verhandelbare economische waarde van de hier getoonde kunst. Voor de bezoeker van De Strip is er geen andere mogelijkheid dan de rode streep als een geheel op te vatten. Ook al omdat De Strip in zijn geheel sterk afwijkt van haar omgeving. Daardoor is de cohesie binnen De Strip groter dan haar interne verschillen. Het is daarom één dikke rode correctiestreep en er zit zelfs een dubbele correctie in; deze activiteiten vallen zelden letterlijk samen in één blikveld én bovendien duikt dit niveau meestal niet op in een wijk als de Westwijk.

Wat erger(n)is
Sommige mensen zullen zich wel hebben geërgerd aan het woord ‘niveau’ in de vorige zin. Ik erken daarmee immers een hiërarchie in kwaliteit. Helaas hebben niet alle kunstinterventies in wijken kwaliteit. Bij experimenten is dat vaak ook even zoeken. Het hebben van de intentie om zowel in concept als in implantatie te zoeken naar kwaliteit hoort wat mij betreft bij de identiteit van De Strip. Er is duidelijk moeite gedaan om binnen de mogelijkheden en de budgetten (inter)nationale ‘topacts’ binnen te halen. De achterliggende gedachte is geweest dat men vindt dat de mensen hier het waard zijn om het beste te krijgen. Want wat erg is, is dat er vaak wordt gedacht dat mensen in de Westwijk kwalitatieve kunst toch nooit zullen begrijpen. Dat wordt in de praktijk bevestigd als je mensen lukraak laat kiezen. Gelukkig is er bij het opzetten van de Strip niet gevraagd: “Beste Westwijkers, wat willen jullie nou aan kunst in de wijk? Schrijf het op en dan bestellen we datgene wat er het meeste op jullie lijstjes voorkomt.” De Strip is geen democratisch gedrocht. Het is een tijdelijk instituut, gedreven door hedendaagse kunstopvattingen rondom productie, tonen en participatie. Het is in die zin in eerste instantie topdown opgezet en niet op maat gemaakt. Omdat Jeanne van Heeswijk het project ‘Until we meet again’ al in 1995 in de Westwijk startte, wil ik dit lezen als een bewuste keuze.
Ik noemde De Strip ooit “een te grote taart op een kinderfeestje”. Dat leidde bij haar tot enige ergernis. Ik wilde met die opmerking iets zeggen over de vreemde match; vreemd vanwege de gekozen maat van dit feestelijke aanbod. En vreemd hoort blijkbaar bij De Strip. Door het displacement ontstaan nieuwe zichtlijnen: de eerder genoemde correctie speelt daarin een rol. En er wordt onmiskenbaar en bewust een gemis gekweekt met de onvermijdelijke verdwijning. Ook zie ik een discrepantie met het cultuuraanbod in andere, soortgelijke wijken. Haar aanbod kan ondertussen voor die andere wijken wel als een soort modelwoning functioneren, die je ter inspiratie kunt bezichtigen en nooit zult hebben. Toch kan De Strip een eye-opener zijn voor wie het oppakt. Omdat het geen utopisch, maar een functioneel model is. De Strip heeft een kwalitatief shot kunst in het leven van de Westwijk gebracht. Dat niet iedereen op deze inbreng zat te wachten is niet erg. Wat erger is, is dat men zegt dat als het toch weer weggaat, dat het dan geen zin heeft gehad. Net alsof alle ervaringen van alle mensen die De Strip bezochten en alle belevenissen van kinderen die workshops deden met het inpakken van de spullen en het verdwijnen van de architectuur ook weg zijn. Naast de bezoeker van De Strip wordt daarmee ook de werking van kunst onderschat. Dat ergert mij.

Rode koontjes
De eerste keer dat ik kunst zag, was in een museum in Den Haag. Het was het Gemeentemuseum en de Mondriaans waren ontroerend mooi. Met rode koontjes stond ik voor die werken. Er viel voor mij niks te begrijpen, laat die uitleg over een boom die abstracter wordt maar zitten. Dit was spannend en prachtig en het leek op Friesland en het was even van mij. Volgens de heersende opvattingen had ik hier veel uitleg bij nodig; ook werden we ter verlichting na het bezoek aan de Mondriaans door de schoolleiding met de touringcar naar Panorama Mesdag gereden. Er werd nadrukkelijk van uitgegaan dat wij dat mooier zouden vinden en er werd ook minder uitgelegd. Later op het strand werd naar het panorama verwezen. Een goede raad: beslis niet voor Friese pubers wat ze wel en niet mooi vinden en wat ze kunnen begrijpen. Beslis dat voor niemand. Biedt iedereen zoveel mogelijk kwaliteit en laat mensen kunst ervaren op veel plekken; bemiddel indien nodig met uitleg en bovenal: onderschat de werking van kunst niet! Laten we hopen dat we later veel mensen uit de Westwijk zullen treffen die zich herinneren dat ze met rode koontjes voor een werk stonden, een video maakten, een lezing volgden en dat ze het allemaal af en toe vreemd vonden, maar ook spannend, omdat ze iets herkenden van zichzelf en van de omgeving waarin ze leefden.
Dit lijkt een mooi einde met veel rode koontjes, maar als ik eerlijk ben denk ik dat er geen massa’s overblijven die dit verschijnsel hebben. Voor sommigen zal de in eerste instantie opzichtige knalrode Strip een warme herinnering zijn geworden die door bleef gloeien. Voor anderen werd het rood nooit warm en bleef het afschrikwekkend en vreemd.
Een vreemd bijverschijnsel in de hedendaagse kunst zou kunnen worden dat allerlei kunstkenners met rode koontjes door buitenwijken gaan struinen op zoek naar rode façades waar ze moedig door heen willen stappen.